Śląski kącik historyczny: Morawianie i Czesi, czyli IX i X wiek na Śląsku.

Mało wiemy o tym, co działo się na Śląsku przed XI wiekiem. Wynika to z braku rzetelnych źródeł pisemnych, które nie powstawały w owym czasie na tych terenach. Większość rzeczy odnoszących się do IX i X wieku na Śląsku pochodzi od późniejszych kronikarzy. A współcześni historycy najwięcej informacji pozyskują z wykopalisk archeologicznych.

Historycy spierają się o to, co działo się na Śląsku w latach 800 – 1010. Większa część zakłada, że Świętopełk, książę Wielkomorawski, podporządkował sobie tereny zwane dzisiaj Śląskiem. Najechał nań w dwóch etapach. Pierwszy około roku 875 (zajmuje Górny Śląsk i część Małopolski), drugi jakieś dziesięć lat później, w skutek czego, do księstwa Wielkomorawskiego dołącza Dolny Śląsk. Potwierdzają to znaleziska archeologiczne. Jednak hipoteza ta pozostawia wiele do życzenia, bowiem kultura Wielkomorawska mogła zwyczajnie dotrzeć do plemion zamieszkujących Silesię. Wcale nie musiało to oznaczać podporządkowanie się Świętopełkowi. 

Bardzo ciekawym okresem dla Śląska był wiek X. Po rozpadzie państwa wielkomorawskiego (905 r.) Śląsk przejęli Czesi. Książę Wratysław, zajął Dolny Śląsk i założył gród Wrocław (nazwa pochodzi od książęcego imienia). Władanie nad Śląskiem rozszerzył jego syn, Bolesław I, zwany okrutnym bądź Srogim. Podbił Górny Śląsk i rozszerzył ekspansję aż po Tatry i okolice Krakowa.

Bardzo ciekawe informacje przynoszą badania archeologiczne na Śląsku. Jak już wspomniałem, pismo nie było wtedy popularne, a ówcześni, nieliczni kronikarze chrześcijańscy mieli tendencję do naginania faktów. W latach 80 X wieku, powstały grody we Wrocławiu, Opolu i Głogowie. Dokładną datę możemy poznać dzięki metodzie dendrochronologicznej, czyli badaniu wieku znalezionego drewna, które posłużyło do zbudowania pierwszych osad. W tym okresie rozpoczął się konflikt polsko-czeski.

Po śmierci Dobrawy z rodu Przemyślidów, żony Mieszka I. Polskę i Czechy przestały łączyć polityczne sojusze. Śląsk najprawdopodobniej nadal zajmowany był przez Bolesława, lecz w niedługim czasie przeszedł w ręce piastowskie. Potwierdzenie tego faktu znajdujemy w Dagome iudex, opisującym ziemie należące do Mieszka I. Co więc stało się z Czechami? Polski książę zawarł związek małżeński z Odą, córką margrabiego Marchii Północnej. Znalazł więc nowego, potężnego sojusznika. Skarbiec księstwa Mieszka został nadszarpnięty przez budowę nowych osad i kompletowanie drużyny wojów. Ekspansja na nowe tereny była niezbędna z punktu ekonomicznego.

Skierował więc Mieszko wzrok swój na Małopolskę i Śląsk. W ten właśnie sposób Silesia dostała się w piastowskie ręce.

Na Śląsku, O Śląsku, Po Śląsku

Radio Piekary - Jedna z najbardziej znanych rozgłośni radiowych na Śląsku. Słuchana przez tysiące ludzi w całej aglomeracji śląskiej. Według raportu Radio Track MillwardBrown SMG/KRC za okres grudzień – luty 2010/2011 przygotowanego dla portalu Wirtualnemedia.pl, Radio Piekary było drugie w rankingu najpopularniejszych stacji radiowych w aglomeracji górnośląskiej, z wynikiem 10,04% udziału w rynku. Jest oszałamiający wynik jak na stację regionalną. 

Radio jest nastawione głównie na podawanie informacji lokalnych ale zajmuje się także sprawami ogólnokrajowymi. W ramówce można zobaczyć wiele audycji publicystycznych czy wręcz kabaretowych. Prowadzący bardzo często komentują bieżące sprawy używając gwary śląskiej - co często bywa zabawne.

Pierwszy Radioklub w Piekarach założono już w 1926 roku. Przez te wszystkie lata krótkofalowcy działali bardzo prężnie. Z inicjatywy działających w Radioklubie: Gintera Kupki, Janusza Dodolskiego i Stanisława Prokopa, w 1994 roku uruchomiono eksperymentalne radio, nadające program w zakresie fal ultrakrótkich. Dzięki poparciu Zarządu Miasta i Rady Miejskiej wystąpiono o przyznanie koncesji dla Radia Piekary. W wyniku starań formalno-prawnych i organizacyjnych natychmiast po otrzymaniu koncesji (16 października 1996), w dniu 17 października 1996 roku o godz. 15.15 radio rozpoczęło nadawanie regularnych programów. Powstanie tak znanego radia w tak małej miejscowości można uznać za bardzo duży sukces. Piekary Śląskie są niewielkim miastem w aglomeracji śląskiej leżące między Radzionkowem, Tarnowskimi Górami a Bytomiem. Znane ze swojego sanktuarium - Bazyliki Najświętszej Marii Panny. Jednak w małej mieścinie powstało radio, które jest liderem na rynku rozgłośni lokalnych.

Nie wszystko jest jednak takie idealne w Radiu Piekary. Nawet gdyby podawało ono informacje tylko o życiu samej redakcji, byłoby czego posłuchać. Procesy, rewizje policji, kara w wysokości 100 tys. zł za piractwo, oskarżenia o nepotyzm, marnotrawstwo i o to, że radio jest tubą władzy. Publiczna wojna z ówczesnym radnym Krzysztofem Turzańskim, dzisiaj nowym wiceprezydentem, trwała długo. Przez prawie 19 lat grania nazbierało się sensacji, o których jednak na antenie ani słowa. Mimo szybko rozwijającej się konkurencji nadal istnieje ogromna popularność Radia Piekary, które wyprzedza wszelkie inne lokalne rozgłośnie w regionie. Miłość słuchaczy. Fenomen słuchalności. Nie przeszkadzają w tym oskarżenia o szmirowatą śląskość "hajmatową". Jak potoczą się losy radia po śląsku? Tylko czas pokaże.

Hanysy i Górole

Święta Wojna to nieemitowany już program w Telewizji Polskiej, który przyciągał przed odbiorniki wszystkich ślazaków.

Jest to jeden z najdłuższych polskich seriali: w ciągu niemal 9,5 roku wyemitowano 322 odcinki w 10 seriach.

Święta wojna to serial, którego akcja została umiejscowiona na Górnym Śląsku, w Katowicach. Opowiada o losach Bercika – byłego górnika, jego żony Andzi oraz zaprzyjaźnionego warszawiaka Zbyszka. Mieszkanie Bercika i Andzi znajduje się w filmowej kamienicy przy ulicy Korfantego 13/6, a naprawdę akcja rozgrywa się w kamienicy przy ul. Marii-Curie Skłodowskiej. Każdy odcinek kręci się wokół zwariowanych pomysłów głównego bohatera.

JuraPark Krasiejów

Park Dinozaurów w Krasiejowie to nowoczesny park rozrywki, znajdujący się ok. 20 km na wschód od Opola. Jest jednym  z trzech parków tego typu w Polsce, obok JuraParku w Bałtowie i JuraParku w Solcu Kujawskim.

Główną atrakcją parku jest Tunel Czasu, w którym możemy przenieść się w czasie i odbyć podróż przez miliardy lat istnienia Wszechświata. W Tunelu poznamy etapy kształtowania się Ziemi, na naszych oczach powstanie pierwsze życie.

Dzięki ścieżce edukacyjnej, na której znajdziemy ok. 200 modeli dinozaurów, Jura Park w Krasiejowie jest największym tego typu miejscem w Europie. Ścieżka ma długość ok. 2 kilometrów, a jej zwiedzanie z przewodnikiem zajmuje ok. 2 godzin.  Wzdłuż ścieżki możemy podziwiać naturalnej wielkości rekonstrukcje gadów i płazów.

Pawilon Paleontologiczny zawiera największe w Europie triasowe skamieniałości, które można podziwiać przez szklaną podłogę. Ciekawostką jest to, że jest to jedyne na świecie muzeum, które stoi nas czynnym stanowiskiem paleontologicznym. W sezonie letnim można przyglądać się pracy paleontologów.

Kolejną atrakcją jest Park Rozrywki, miejsce gdzie całą rodzina może miło spędzić czas. Znajdziemy w nim trampoliny, zjeżdżalnie, Statek Piracki czy karuzele. Główną atrakcją jest jednak Bajkowa Kraina Dinozaurów - tajemniczy labirynt, w którym najmłodsi mogą poczuć się jak Indiana Jones.

Kino Emocji 5D jest miejscem, gdzie oprócz efektów 3D możemy doznać wrażeń dźwiękowych, dotykowych i zapachowych. Dzięki temu jesteśmy aktywnym uczestnikiem seansu.

 Wstępując do Prehistorycznego Oceanarium przenosimy się w świat podwodnego życia ogromnych gadów. A oto zapowiedź tego co czeka nas w środku: https://www.youtube.com/watch?v=O5mXbpi0M9s

Park Nauki i Ewolucji to niesamowite miejsce, gdzie będziemy uczestniczyć w niezwykłym zdarzeniu. Zostaniemy podróżnikami w czasie, a nasz przygoda zacznie się 66 milionów lat temu. Dzięki nowoczesnym technologiom przeniesiemy się w czasie i przestrzeni, a każdy uczestnik może liczyć na pomoc wirtualnego przewodnika.

Zamek w Strzelcach Opolskich

Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z 1303 roku. Już w 1534 r. popadł w ruinę ale do jego odbudowy przystąpiono w latach 1562-1596. Wyróżniająca zamek wieża powstała najpóźniej bo w połowie XIX w. Obok zamku zobaczyć można masztalarnię - obiekt, który został wybudowany przez hrabiego Renarda. Trzymano tutaj ogiery sprowadzone z Anglii - konie pełnej krwi przeznaczone na wyścigi. W 1534 r. zamek popadł w ruinę, było to za czasów margrabiego Jerzego brandenburskiego, który pochodził z linii Hohenzollernów. Właściciel zamku Jerzy von Redern odbudował od fundamentów prawe skrzydło zamku, starsze części zamku kazał odrestaurować (tam gdzie mieściły się schody drewniane).W połowie XIX w. hrabia Andrzej Maria Renard wybudował wieżę zamkową oraz część przyległych zabudowań do zamku. Zamek został pokryty drewnianym dachem, wybudowano we wnętrzu nową kuchnię, w piwnicach zaś przechowywano wino. Zamek został wybudowany w linii murów miejskich, był otynkowany, murowany z kamienia i cegły. Dziedziniec znajdował się pośrodku budowli. Posiadał 2 skrzydła - wschodnie i zachodnie. Ruiny są rozległe, do środka niestety nie można wejść. W okresie międzywojennym ostatnim właścicielem jest ród hrabiów Castell - Castell, zamek będąc w ich rękach nie ulega poważniejszym zmianom. Został całkowicie zniszczony pod koniec stycznia 1945 r. gdy oddziały radzieckie podpaliły miasto. Późnoklasycystyczna brama wjazdowa do zamku pochodzi z II połowy XIX w. Po bokach bramy w niszach, umieszczone są figury kamienne, na zdjęciu św. Jan Nepomucen - patron od nieszczęść na mostach. Figury są późnobarokowe datowane na XVIII w. Figura po drugiej stronie bramy to św. Florian - patron od pożarów i strażaków. Do ruin zamkowych przylega Park Miejski. Został on założony przez hrabiego Renarda w 1832 r. W parku tym rośnie wiele zabytkowych drzew i pomników przyrody.

HISTORIA STRZELECKIEGO ZAMKU

PROJEKT REWITALIZACJI STRZELECKIEGO ZAMKU

Śląskie "Góry trudu"

Hołda lub po polsku hałdy są jedną z najbardziej charakterystycznych cech Śląska. Mimo, że są stworzone w wyniku działalności przemysłowej, stały się integralną częścią przyrody i środowiska kulturowego województwa śląskiego, zwłaszcza na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Są one przedmiotem zainteresowania nauki i przemysłu oraz kultury i sztuki.W ujęciu encyklopedycznym hałda to usypisko (zwałowisko) nieużytecznej skały płonnej lub innych odpadów, pochodzących z kopalń, hut, elektrowni i innych zakładów przemysłowych. Słowo to jednak najczęściej kojarzy się ze zwałowiskiem odpadów pogórniczych, usytuowanym na terenie kopalni lub w jej pobliżu, rzadziej z odpadami pohutniczymi, pochodzącymi z procesu przetwórstwa rudonośnych skał.

Mimo, że są bardzo charakterystyczną cechą, hałdy nie są w cale czymś dobrym. Stanowią one przyczyne zanieczyszczenia wód powierzchniowych i głębinowych oraz wtórne zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Składowane odpady wywołują zmiany geomechaniczne powierzchni ziemi, ale są także uciążliwymi i szkodliwymi dla zdrowia ludzi wokół nich mieszkających. Składowanie odpadów górniczych zaburza równowagę ekologiczną i powoduje zmiany w strukturze i funkcjonowaniu krajobrazu. Wyniszczeniu lub degradacji podlegają elementy przyrody nieożywionej (powietrze atmosferyczne, stosunki wodne i jakość wód, gleby, rzeźba terenu) oraz ożywionej (gatunki roślin i zwierząt oraz ich zbiorowiska). Dodatkowo niektórzy uważają, że nieużytki pochodzenia górniczego są formami szpecącymi krajobraz.

Nie wolno zapominać jednak o pozytywnych aspektach zwałowisk odpadów pogórniczych. Bywa też, że stwarzają one także nową szansę dla przyrody, stając się swoistymi laboratoriami naukowymi. Powstające antropogeniczne układy siedliskowe, wykorzystywane są przez gatunki rodzime jako wtórne, czasami zapewniające lepsze warunki występowania i rozprzestrzeniania się.

Szczególne warunki ekologiczne umożliwiają osiedlanie się gatunków solniskowych, kserotermicznych i wodnych, w tym rzadkich i chronionych. Przykładem takiego siedliska są bytomskie ‘Żabie Doły”. Brak skażeń spowodował, że teren ten stał się wartościowym fragmentam przestrzeni przyrodniczej, zasługującym na ochronę.

Najwyższą hołdom w Polsce jest ta usypana w Rydułtowach, niedaleko Rybnika. 

Powstała przy kopalni Rydułtowy. W 2007 została jej nadana nazwa "Szarlota". Jest jedną z najwyższych hałd w Europie – od podstawy mierzy ok. 134 metry, szczyt znajduje się ok. 407 m n.p.m. Zajmuje powierzchnię 37 hektarów i ma objętość 13,3 mln m³.

Ale hałda to nie tylko składowisko odpadów poprzemysłowych. Te śląskie góry są uważane za charakterystyczny element kulturowy, pozostający w harmonii i ścisłym związku z szybami kopalnianymi i familokami. Te „góry trudu”, jak określają je górnicy, są jednym z najbardziej znanych symboli Śląska. Znikają jednak powoli z krajobrazu i świadomości mieszkańców tego regionu. Rozbierane do budowy dróg i autostrad, rekultywowane dla pełnienia współcześnie pożądanych funkcji.

"zagranica" czyli Sosnowiec.

            Dystans między Katowicami a Sosnowcem to jedynie 7 km. To sąsiedztwo jednak nie należy do najłatwiejszych. Mieszkańcy nie szczędzą sobie złośliwości. Obrywa się zwłaszcza tym z Sosnowca. Nie bez znaczenia są też zaszłości historyczne. Czy rywalizacja ze Śląskiem, a najbardziej z Katowicami, jest zapisana w genach? Czy sąsiedzi przygranicznych krain naprawdę się nie lubią czy trwa między nimi tylko bitwa na kąśliwe żarty? Wychodzi na to, że jedno i drugie. Sam byłem świadkiem dziwnej, a zarazem śmiesznej sytuacji. Stałem w kolejce do kiosku, żeby kupić bilet miejski w Katowicach. Przede mną, stała pewna pani, która podeszła do okienka i mówi: „Poproszę bilet za granicę”. Pani kioskarka grzecznie sprzedała jej bilet, bez zająknięcia się gdzie jest owa „zagranica”. Cały czas zastanawiałem się czy dobrze usłyszałem. Bilet za granicę? W kiosku? He? Podszedłem do okienka i pytam się Pani w kiosku, gdzie jest ta zagranica? Otrzymałem odpowiedź: SOSNOWIEC. Nie dopytywałem się o szczegóły, dlaczego tak się dzieje, bo kolejka za mną była dosyć spora, więc postanowiłem sam poszperać.

            Historycznie to dwa zupełnie inne obszary. Katowice niegdyś znajdowały się na terenie państwa niemieckiego. Sosnowiec najpierw należał do zaboru pruskiego, a później rosyjskiego. Przez lata antagonizmy w dużej mierze polegały na innym poglądzie na etos pracy i solidność. Ślązacy, czyli głównie robotnicy i przemysłowcy, funkcjonujący w małych i zamkniętych środowiskach nie utrzymywali kontaktów z Zagłębiakami. Jak tłumaczy dr Tomasz Słupik z Uniwersytetu Śląskiego po wojnie w 1945 roku wielu Polaków przyjeżdżało na Śląsk na tzw. szaber, czyli przywłaszczanie sobie pozostawionego mienia. Komuniści nie postrzegali Ślązaków jako Polaków, tylko pół-Niemców, co dodatkowo prowokowało antagonizmy. Ślązacy posługiwali się innym (obcym) językiem, nie mogli liczyć na awans społeczny. Niewielu wtedy także kończyło studia. To, co różni Zagłębie i Śląsk to także odmienny kod kulturowy. Zagłębiacy, w większości wyłącznie ludność napływowa nie wytworzyli tak odrębnej i wyrazistej kultury jak Śląsk. Tutaj można wskazać wiele przykładów. Ślązacy mają choćby swojego zajączka, który w Wielkanoc przynosi im prezenty, swoją gwarę czy jedyne w swoim rodzaju biesiady piwne. W tym miejscu warto też wspomnieć, ze mieszkańcy Śląska to "hanysi", natomiast cała reszta, łącznie z Zagłębiem to "gorole".

            Nie jest tajemnicą, że mieszkańcy obu miast patrzą na siebie spode łba i gdy tylko mogą, wśród własnych znajomych nabijają się z sąsiadów. Wydaje się, że w rankingu docinków w przewadze są Ślązacy, ale czy mieszkańcy Sosnowca pozostają im bierni? Michał Wasik, dziennikarz sportowy pochodzący z Sosnowca uważa, że antagonizmy wynikają głównie z niepewności i kompleksów. Żałuje, że wiele osób podchodzi do tego tak bardzo brutalnie, choć jednocześnie docenia wysmakowane kawały o mieszkańcach Sosnowca. Rywalizacja ze Śląskiem jest wpisana w nasze geny i jest to zjawisko pozytywne, bo nakręca konkurencję, dodaje. Jak twierdzą wszyscy mieszkańcy Śląska i Zagłębia, konflikt jest, był i będzie. Na szczęście są to głównie żarty i docinki, które nie przekładają się na animozje na uczelniach, w miejscu pracy czy relacjach prywatnych. Ślązacy po wielu latach "ukrywania" swojej odrębności, dziś czują się dumni z różnic kulturowych i lubią podkreślać swoją wyjątkowość, nie tylko mówiąc o sobie "hanysi". Żarty z "goroli", czyli w tym przypadku mieszkańców Sosnowca, tworzą dzisiaj ich tożsamość kulturową. Dziś, czyli w czasach, kiedy pamięć o historii i podziałach nie jest już tak trwała.