Hołda lub po polsku hałdy są jedną z najbardziej charakterystycznych cech Śląska. Mimo, że są stworzone w wyniku działalności przemysłowej, stały się integralną częścią przyrody i środowiska kulturowego województwa śląskiego, zwłaszcza na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Są one przedmiotem zainteresowania nauki i przemysłu oraz kultury i sztuki.W ujęciu encyklopedycznym hałda to usypisko (zwałowisko) nieużytecznej skały płonnej lub innych odpadów, pochodzących z kopalń, hut, elektrowni i innych zakładów przemysłowych. Słowo to jednak najczęściej kojarzy się ze zwałowiskiem odpadów pogórniczych, usytuowanym na terenie kopalni lub w jej pobliżu, rzadziej z odpadami pohutniczymi, pochodzącymi z procesu przetwórstwa rudonośnych skał.
Mimo, że są bardzo charakterystyczną cechą, hałdy nie są w cale czymś dobrym. Stanowią one przyczyne zanieczyszczenia wód powierzchniowych i głębinowych oraz wtórne zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Składowane odpady wywołują zmiany geomechaniczne powierzchni ziemi, ale są także uciążliwymi i szkodliwymi dla zdrowia ludzi wokół nich mieszkających. Składowanie odpadów górniczych zaburza równowagę ekologiczną i powoduje zmiany w strukturze i funkcjonowaniu krajobrazu. Wyniszczeniu lub degradacji podlegają elementy przyrody nieożywionej (powietrze atmosferyczne, stosunki wodne i jakość wód, gleby, rzeźba terenu) oraz ożywionej (gatunki roślin i zwierząt oraz ich zbiorowiska). Dodatkowo niektórzy uważają, że nieużytki pochodzenia górniczego są formami szpecącymi krajobraz.
Nie wolno zapominać jednak o pozytywnych aspektach zwałowisk odpadów pogórniczych. Bywa też, że stwarzają one także nową szansę dla przyrody, stając się swoistymi laboratoriami naukowymi. Powstające antropogeniczne układy siedliskowe, wykorzystywane są przez gatunki rodzime jako wtórne, czasami zapewniające lepsze warunki występowania i rozprzestrzeniania się.
Szczególne warunki ekologiczne umożliwiają osiedlanie się gatunków solniskowych, kserotermicznych i wodnych, w tym rzadkich i chronionych. Przykładem takiego siedliska są bytomskie ‘Żabie Doły”. Brak skażeń spowodował, że teren ten stał się wartościowym fragmentam przestrzeni przyrodniczej, zasługującym na ochronę.
Najwyższą hołdom w Polsce jest ta usypana w Rydułtowach, niedaleko Rybnika.
Powstała przy kopalni Rydułtowy. W 2007 została jej nadana nazwa "Szarlota". Jest jedną z najwyższych hałd w Europie – od podstawy mierzy ok. 134 metry, szczyt znajduje się ok. 407 m n.p.m. Zajmuje powierzchnię 37 hektarów i ma objętość 13,3 mln m³.
Ale hałda to nie tylko składowisko odpadów poprzemysłowych. Te śląskie góry są uważane za charakterystyczny element kulturowy, pozostający w harmonii i ścisłym związku z szybami kopalnianymi i familokami. Te „góry trudu”, jak określają je górnicy, są jednym z najbardziej znanych symboli Śląska. Znikają jednak powoli z krajobrazu i świadomości mieszkańców tego regionu. Rozbierane do budowy dróg i autostrad, rekultywowane dla pełnienia współcześnie pożądanych funkcji.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz